KARŞI PENCEREDEN OKUL MANZARASI
" Vorrei che tutti leggessero, non per diventare letterati o poeti, ma perché nessuno sia più schiavo.’
Gianni Rodari (öğretmen, yazar, gazeteci)
Bir eğitimci ve yaşam boyu öğrenci olarak, İtalya deyince aklıma ilk gelen isimlerden biri Gianni Rodari olur. " Herkesin okumasını isterdim, edebiyatçı ya da şair olmaları için değil, kimsenin köle olmaması için." Rodari’nin bu sözü, eğitime bakış açısını ve İtalyan eğitim sisteminin temel amacını özetler: eğitimin herkes için erişilebilir ve kapsayıcı olması. Rodari, okumanın özgürleştirici gücünü vurgular ve eğitimin yalnızca akademik başarı için değil, bireysel özgürlük ve eşitlik için de önemli olduğunu savunur. Hem öğretmen hem öğrenci olarak içinde bulunma şansını yakaladığım İtalyan Eğitim sistemine dair bu yazıda size sistemin temel yapılarına ve Türkiye ile olan benzerlik ve farklılıklarına dair bir resim çizmeye çalışacağım.
İtalya'da Eğitim Kademeleri
İtalya'da eğitim sistemi, kamu ve özel okullar olarak iki ana kategoriye ayrılır. Her iki okul türü de Eğitim, Üniversite ve Araştırma Bakanlığı (MIUR) tarafından belirlenen müfredatı takip eder. Türkiye'deki gibi, İtalya'da da eğitim sistemi kademelere ayrılmıştır, ancak bazı önemli farklılıklar vardır.
Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim (Scuola Primaria)
İtalya'da okul öncesi eğitim, anaokulu ve kreş olarak ikiye ayrılır. 0-3 yaş arası çocuklar için kreş, 3-6 yaş arası çocuklar için ise anaokulu vardır. Türkiye'deki benzer yapıyla karşılaştırıldığında, her iki ülkede de okul öncesi eğitim isteğe bağlıdır. İtalya'da zorunlu eğitim 6 yaşında başlar ve ilk 5 yılı ilköğretim olarak geçer. Bu dönemde öğrenciler temel becerileri kazanır ve çeşitli dersler alır. Türkiye'de ise ilköğretim 8 yıl sürer ve 4+4 şeklinde ikiye ayrılır.
Ortaokul (Scuola Secondaria di Primo Grado)
İtalya'da 11-14 yaş arası öğrenciler, ilköğretimde öğrendikleri bilgileri derinleştirirler ve üç yılın sonunda çeşitli sınavlara girerler. Türkiye'deki ortaokul sistemine benzer şekilde, İtalya'da da öğrencilerin bu dönemdeki performansları, sonraki eğitim kademelerine geçişlerinde önemli rol oynar. Ancak İtalya'da, bu dönemin sonunda yapılan sınavlar, Türkiye'deki TEOG sınavına kıyasla daha çok bireysel projeler ve çeşitli yazılı sınavlardan oluşur.
Lise (Scuola Secondaria di Secondo Grado)
İtalya'da lise eğitimi 5 yıl sürer ve öğrenciler farklı türdeki liseler arasında seçim yapabilirler: Lise (Liceo), Teknik ve Meslek Liseleri (Istituto Tecnico e Professionale).İtalya'da lise eğitiminin sonunda öğrenciler, Türkiye'deki YKS'ye benzer bir sınav olan "esame di maturità"yı geçmek zorundadır. Bu sınav, üniversiteye giriş için belirleyici rol oynar.
Maturità: İtalya'nın Lise Mezuniyet Sınavı
‘’Maturità’’ kelime olarak 'olgunluk' anlamına gelir ve öğrencilerin akademik ve kişisel olarak olgunlaştıklarını simgelediği için sınav bu şekilde adlandırılmıştır. İtalya'da lise eğitiminin sonunda öğrenciler bu mezuniyet sınavına girerler. Maturità, İtalyan öğrenciler için büyük bir dönüm noktasıdır ve genellikle yoğun bir hazırlık süreci gerektirir. Türkiye'deki YKS'ye benzer şekilde, üniversiteye giriş için belirleyici rol oynar. Yine de Üniversitelerde belirli bölümlere giriş için gereken Test d’Ingresso adı verilen ek sınavlar da mevcuttur. Özellikle tıp, mühendislik ve mimarlık gibi yüksek talep gören bölümler için zorunludur. İtalyan üniversitelerinde eğitim almak isteyen Türk öğrencilerin İtalyanca dil yeterliliği göstermeleri ve kabul şartlarını yerine getirmeleri gerekmektedir. Bu, genellikle dil sertifikaları ve özel sınavlarla kanıtlanır.
İllüstratör: Mauro Biani
İtalyanların bu ifadesi farklı siyasi ve sosyal gerçeklikler, topluluklar ve uluslar arasında çok büyük farklılıklar olmadığını belirtir. Genellikle dünyanın her köşesinde ortak sorunların var olduğunu vurgulamak için kullanılır. İtalyan Eğitim Sistemi de tıpkı Türk Eğitim Sistemi’nde olduğu gibi olumlu özelliklerinin yanında, değişen yasalar, politik yaklaşımlar ve ekonomik buhranlardan nasibini alan, öğrenciyi ve eğitimciyi de haliyle yoran bazı özelliklere de sahip. İtalyan öğrenciler ve tüm eğitim paydaşları sistemde yapılan ani değişiklikler ve belirsizlikler nedeniyle tıpkı Türkiye’de olduğu gibi yoğun kaygı yaşıyor.
İtalya'da, hükümet değişiklikleri eğitim politikalarını derinden etkilemiştir. Özellikle koalisyon hükümetleri döneminde eğitim politikalarında tutarsızlıklar yaşanmış ve bu durum, eğitim sisteminde istikrarın sağlanmasını zorlaştırmıştır. Ekonomik zorluklar, her iki ülkede de eğitim kalitesini olumsuz etkileyen önemli faktörlerdir. Türkiye'de yaşanan ekonomik krizler, eğitim bütçelerinin kısıtlanmasına ve okulların kaynak bulma zorluklarına yol açmıştır. İtalya'da ise öğretmen maaşlarının düşük olması ve okullardaki altyapı eksiklikleri, eğitim kalitesini düşüren unsurlar arasında yer almaktadır?.
Türkiye'de de benzer şekilde eğitim bakanlarının sık değişmesi ve her bakanın kendi politikalarını uygulamaya koyması, eğitim sisteminde tutarsızlıklar yaratmaktadır. Son yıllarda yapılan değişiklikler arasında TEOG sınavının kaldırılması ve yerine LGS'nin getirilmesi, 4+4+4 eğitim sistemine geçiş gibi köklü değişiklikler yer almaktadır. Bu değişiklikler, öğrenciler ve öğretmenler için adaptasyon sürecini zorlaştırmış ve belirsizliklere yol açmıştır?.
Her iki ülkenin eğitim sistemlerinde görülen bu ortak sorunlar, istikrarlı ve eğitimin tüm paydaşlarını gözeten bir eğitim politikasının gerekliliğini de net bir biçimde ortaya koyup, haliyle ‘’tutto il mondo è paese’’ dedirtebilir.
Maturità'ya Adanmış Bir Şarkı: "Notte Prima degli Esami"
Maturità, yalnızca akademik bir dönüm noktası değil, aynı zamanda kültürel bir fenomen olarak da kabul edilir. Öyle ki, İtalyan müziğinde de yer bulmuştur. Antonello Venditti'nin "Notte Prima degli Esami" adlı şarkısı, bu deneyimi en iyi anlatan eserlerden biridir. Şarkıda, öğrencilerin sınavdan önceki gece yaşadıkları tüm karmaşık duygular anlatılır.
Şarkının sözlerinde, "Notte prima degli esami, notte di polizia, notte di mamme e di papà col biberon in mano, notte di nonne alla finestra, ma questa notte è ancora nostra" gibi ifadelerle dolu şarkının romantik ve nostaljik tonu, birçok İtalyan öğrencinin sınavdan bir gece önceki duygularını yansıtır ve nesiller boyunca maturità öğrencisi olmuş her jenerasyon için birleştirici bir değere sahiptir.
İtalya'da pek çok lise türü bulunmaktadır. Liceo Artistico, sanat eğitimi ağırlıklıdır. Liceo Classico, Latin ve antik Yunanca dersleri içerir. Liceo Linguistico, dil eğitimine odaklanır. Liceo Musicale e Coreutico, müzik ve dans eğitimi verir. Liceo Scientifico opzione Scienze Applicate, uygulamalı bilimler eğitimi sunar. Liceo delle Scienze Umane opzione Economico-Sociale, sosyal bilimler ve ekonomi üzerine yoğunlaşır. İtalya’da öğretmenlik hayatına adım attığım ilk eğitim kurumu olan, Teknik Liseler (Istituti Tecnici) ise ülkenin ekonomik ve üretimsel gelişimine katkı sağlayacak geniş alanlarda eğitim verir.
Yükseköğrenim (Università)
İtalya'da üniversite eğitimi, Türkiye'dekine benzer şekilde üç ana aşamadan oluşur: Lisans (Laurea Triennale), Yüksek Lisans (Laurea Magistrale) ve Doktora (Dottorato di Ricerca). İtalya'da lisans eğitimi Türkiye’dekinden farklı olarak, genellikle 3 yıl sürerken, bazı bölümlerde bu süre daha uzun olabilir.
İtalya'da, mezuniyet törenlerinde kullanılan "laurea insignis" (defne tacı), Antik Yunan ve Roma mitolojisinde bilgeliği ve zaferi simgeler. Atletik yarışmalarda ve edebi başarıda üstün olanların başını süslerdi. Bu gelenek, mezun olan öğrencilere "laureati" unvanını kazandırır.Türkiye'de ise mezuniyet törenlerinde genellikle kep ve cübbe giyilir. Türkiye’de, Amerikan sistemine benzer şekilde, kep, mezuniyetin simgesi olarak kabul edilir ve tören sonunda da böyle bir serüveni başarıyla tamamlamış olmanın sevinciyle havaya fırlatılır. Her iki kültürde de mezuniyet, başarı ve bir nevi hayatta yol kat etme anlamında büyük değer görür.
İtalyan üniversiteleri, İtalya'da yükseköğrenim görmek isteyen yabancı öğrenciler için de burslar aracılığıyla önemli bir destek sağlar. Üniversiteler ve İtalyan hükümeti yıllık olarak yabancı öğrencilere burslar tahsis eder.
Karşı Pencere’den Manzara
İtalya ve Türkiye eğitim sistemleri arasında birçok benzerlik ve farklılık bulunur. İki ülkenin de eğitim sistemleri, öğrencilerin erken yaşlardan itibaren eğitim almalarını zorunlu kılar. Ancak, İtalya'da eğitim sistemi daha esnek yapısıyla dikkat çekerken, Türkiye'de daha merkeziyetçi bir yapı görüldüğü söylenebilir.
Örneğin, İtalya'da lise öğrencileri, üniversiteye yönelik mi yoksa mesleki eğitim mi almak istediklerine karar vererek eğitimlerine yön verebilirler. Türkiye'de de meslek liseleri ve çeşitli lise türleri mevcut olsa da, genel olarak üniversiteye giriş sınavı, öğrencilerin eğitim hayatındaki ana hedeflerden biridir.
Her iki ülkede de özel okullar önemli bir rol oynar. İtalya'da özel okullar, daha bireysel bir eğitim yaklaşımı sunarken, Türkiye'deki özel okullar genellikle daha yüksek eğitim standartları ve fiziksel imkanlar, kolaylıklar, hatta iş ve staj imkanları sunarak öğrencileri çekmektedir.
İtalya ve Türkiye eğitim sistemleri, farklı kültürel ve tarihi geçmişlere sahip olsalar da, birçok ortak noktaya sahiptir. Her iki ülke de genç nesillerin eğitimine büyük önem verir ve öğrencilerin akademik ve kişisel gelişimlerini desteklemek için çeşitli imkanlar sunar. Türk öğrenciler ve öğretmenler için İtalyan eğitim sistemini anlamak, farklı eğitim yaklaşımlarını görmek ve kendi sistemimizdeki güçlü ve zayıf yönleri değerlendirmek açısından faydalı ve belki ilham veric bile olabilir.
“Hâlbuki en çok okuduğum bir kitabın en çok okuduğum bir satırı bile bana bazen başka şeyler söyleyebilir.” Sabahattin Ali
İtalya’da değişik yaşlarda yaşamı deneyimlemiş biri olarak, ister okumak için olsun, ister yaşamı anlamak, daha kendini, dünyayı bilen bir birey olmak için herkes kısa bir süreliğine de olsa başka bir gerçekliği deneyimlemeli diye düşünüyorum. 2004 yılında İtalyanca öğrenerek, Rönesans tarihi dersleri alarak ve İtalya’ya giderek gelişen bakış açım, bugün beni olduğum kişi yaptı ve bunun sayesinde dünyayı, kendimi, yaşamdaki ilk yuvam olan Türkiye’yi daha özgün ve belki de gözlemsel bir bakış açısıyla, yargısız görebilmeme olanak sağladı. Sabahattin Ali'nin yukarıdaki sözündeki gibi, bildiğimizi sandığımız şeyler, ona farklı zamanlarda dönüp baktığımızda bize çok farklı mesajlar verebilir.İnsanıyla, kültürüyle, sanatıyla türlü güzellikler sunan bu ülkeye umarım senin de yolun düşer.
Kaynakça